Ondeelbaar verlies

Misschien heb je het meegemaakt, het moment waarop een gedeeld dagelijks leven tot een einde komt. Bij ons gebeurde dat op een bepaald moment, waarbij ons gezamenlijk ouderschap en ons gedeelde verleden bleven bestaan. Daarnaast deelden we nu een gezamenlijk verdriet. Het verdriet van niet meer samen zijn. Het verdriet van iemand missen die ooit zo’n belangrijk onderdeel was van jouw leven. Het verdriet om het verlies van een toekomst samen. Een verdriet dat zo persoonlijk is, dat je je eigen weg en vorm erin moet zien te vinden. Alle drie herkenden we dat verdriet bij elkaar, maar we konden het niet delen omdat het geen deel meer uitmaakte van onze relatie.

De regels veranderden niet

Ook bij dit verlies hielden we ons aan onze regels; gelijkwaardigheid, eigenwaarde en respect. Niemand had een groter verdriet dan de ander, ieder had evenveel recht op zijn eigen verdriet en we hadden respect voor het verdriet van de ander en zijn of haar zoektocht naar de vorm om dit te uiten. Onze zoektocht was niet naar wat we verloren hadden, dat was soms pijnlijk duidelijk. De zoektocht was juist naar wat we nog deelden en de vorm die we dit zouden geven. Ons gedeelde leven kwam namelijk tot een einde, maar ons gezamenlijk ouderschap en gedeelde verleden niet.

‘Al die gesprekken, kwamen nu goed van pas’

 

In deze nieuwe situatie deden we wat we altijd gedaan hadden: elkaar nabij zijn. Hoewel dat veelal lukte, was het nog wel zoeken naar een manier om voldoende ‘afstand’ te creëren van dat gezamenlijke leven. In alle jaren dat we samen waren hadden we altijd ontzettend veel gepraat over ons drieën, over hoe we met de wereld om moesten gaan, wat we belangrijk vonden, wat we wilden delen en hoe we onze drierelatie wilden presenteren. Al die gesprekken, kwamen nu goed van pas. Het zorgde ervoor dat we ook met betrekking tot het afsluiten van onze relatie een gezamenlijk besloten verhaal uit konden dragen richting de buitenwereld.

Ook het afsluiten van een relatie is een traject

Want net als het aangaan van een nieuwe relatie, is ook het afsluiten van een relatie een heel traject. Wat eerder vanzelfsprekend was in onze relatie veranderde en vroeg juist extra aandacht. Hoe begroet je elkaar, hoe gedraag je jezelf tegenover de ander? Lichamen reageren direct op de subtiele signalen van de ander, en de reactie naar die ene persoon is na zoveel jaar samen vaak automatisch. Hoe spreek je elkaar aan? ‘Lieverd’ of ‘schat’ kan natuurlijk niet meer; tenzij deze koosnamen een andere lading krijgen. Hoeveel persoonlijke zaken deel je nog en hoe groot wil je de afstand laten worden?

‘Loslaten is niets anders dan een rouwproces’

 

Door ook het afsluiten van onze relatie goed te bespreken, waren we in de mogelijkheid om een afstand te creëren die voor iedereen acceptabel was. Dichtbij, maar met genoeg afstand om een ‘eigen’ leven vorm te geven. We vonden onze weg om ‘normaal’ met elkaar om te gaan en toch voldoende afstand te nemen om elkaar los te laten.

Het doorlopen van het rouwproces

Loslaten is namelijk niets anders dan een rouwproces. En in een rouwproces spelen primaire emoties. Je doorloopt een heel traject waarin niet iedere emotie even intens is en de volgorde altijd lijkt te veranderen. Emoties komen continu langs elkaar heen; ook wanneer je het even helemaal niet verwacht. Net als het rouwproces, draait ook het proces van loslaten om deze sterke, alomvattende emoties en is er vaak veel tijd nodig om daadwerkelijk los te kunnen laten.

We konden boosheid vermijden

We zijn nooit boos geweest op elkaar. We hebben ook nooit de behoefte gevoeld om elkaar te frustreren, pijn te doen of te kwetsen. Wel kon het feit dat onze processen niet altijd gelijk opliepen ontzettend onhandig zijn. Soms wilde ik dat ik boos kon zijn en de behoefte had gevoeld om te kwetsen of de ander pijn te doen. Juist mijn boosheid zou dan voor de afstand zorgen en het scherpe gevoel van verlies dempen. Want dat gevoel was ontzettend zwaar en zat eindeloos diep. Het gevoel alsof je een deel van jezelf kwijt bent geraakt.

Het leven gaat door

Soms kan boosheid helpen om afstand te nemen van de ander. Voor mij was die boosheid er niet met als gevolg dat ik soms eindeloos verdrietig was, regelmatig letterlijk verdwaald was, zomaar tranen met tuiten kon huilen en een fysieke pijn voelde waardoor ik ineengedoken op de bank lag. En hoe diep het verdriet ook gaat, hoeveel pijn het je ook doet; je blijft blijkbaar toch overeind.

Het leven gaat door, in de zorg voor kinderen, elkaar en jezelf. Ik steeg zelfs een beetje boven mijzelf uit. Ik werd namelijk erg op mezelf teruggeworpen en moest mezelf opnieuw uitvinden. Wie was ik nog zonder Marc en Jorg? Hoe ging ik mijn moederschap en mijn leven vormgeven?

‘Vind samen oplossingen en rituelen om de relatie los te laten en de persoon zelf te behouden’

Vechten en strijden is ten nadele van de kinderen

Een aantal jaar later werkte ik regelmatig met vechtende en strijdende ex-partners die samen tot een omgangsregeling moesten komen. Hoewel ik nooit heb kunnen begrijpen dat je als ouder de andere ouder zó op scherp kunt zetten, negatief over de ander kunt praten of je kind voor een keuze kunt zetten; heb ik wel altijd begrepen waarom de keuze voor boosheid en woede gemaakt werd. Ik wist namelijk als geen ander dat die boosheid soms een handige uitweg is; een drijvende kracht om het eindeloze, peilloze verdriet uit de weg te gaan.

Boosheid helpt je om afstand te nemen. Koester deze boosheid als iets persoonlijks, iets van jouzelf en een stuwende kracht. Juist wanneer je deze boosheid kunt regisseren, helpt het je om los te komen van de ander zónder jezelf of de ander te beschadigen. Vind samen oplossingen en rituelen om de relatie los te laten en de persoon zelf te behouden. Uit je boosheid niet als agressie of haat naar de ander, maar zet het om tot iets moois, iets positiefs. Iets wat je samen kunt gebruiken om afstand te nemen van de relatie en de nodige stappen te zetten om beiden weer een eigen leven op te starten. Hoe zwaar het verdriet op dat moment ook voelt; tijd heelt alle wonden.