(De liefdevolle reacties op het overlijden van mijn vader J.)
Na het overlijden van mijn vader J. staat de wereld van mijn moeder B. volledig op zijn kop.
(De rollator en de knop zijn niet gewenst maar noodzakelijk.)
70 Jaar hebben mijn vader J. en mijn moeder B. een leven gedeeld. Bijna een leven lang hebben zij elkaar in evenwicht gehouden.
Mijn vader J. ondersteunde mijn moeder B. onder haar arm waardoor ze rechtop kon staan lopen haar evenwicht kon bewaren.
Na al die jaren is mijn vader J. vergroeid naar de kant van mijn moeder B.
Vanwege haar handicap was mijn vader J. mantelzorger ergens in de laatste jaren werd mijn moeder B. mantelzorgsters.
Mijn moeder B. heeft tropenjaren geleefd.
(Ordening en opruimen zijn nu een onderdeel geworden van het dagelijks leven.)
De diepe rouw het verlies het besef dat een leven eindig is de berusting dat het goed is zó strijden in haar hoofd en in haar lichaam.
De rouw heeft het leven van mijn moeder B. overgenomen.
(Opschrijven en de dingen blijven doen die je altijd deed zorgen voor ritme en regelmaat.)
Mijn moeder B. en mijn vader J. waren zó lang samen waren zó verbonden dat er niet alleen iets fysieks iets emotioneels maar ook iets chemisch verandert in het lichaam van mijn moeder B.
De stresshormonen hebben grote gevolgen voor haar 90 jaar.
(Óók nu geeft de vijgenboom weer haar vruchten.)
Mijn moeder B. heeft nu de vrije beschikking over al haar herinneringen van de afgelopen 90 jaar hun 70 jaar samen.
Ze kan bij iedere herinnering willekeurig instappen aansluiten of overstappen waar ze herkenning ziet in andere herinneringen.
Ik ken al de verhalen al die aansluitingen al die overstappen ze zijn onderdeel van mijn leven met mijn moeder B.
Het zijn de ijkpunten in mijn leven ze hebben altijd houvast herkenning en geruststelling gebracht.
Uit hersenonderzoek weten we dat trauma’s kunnen leiden tot veranderingen in de hersenen. Als we schokkende gebeurtenissen meemaken of ons bedreigd voelen, zenden we instinctief signalen uit naar anderen om ons te hulp schieten. Maar als niemand te hulp schiet of gevaar blijft dreigen, treden oudere hersengebieden in werking: de emotionele hersenen, die uit de zoogdierhersenen en de reptielenhersenen bestaan. Dan blokkeert het talige deel van het brein en schakelen we over op primitievere manieren van overleven: vechten, vluchten of verstijven. Stresshormonen zijn de motor van die reacties. Bij getraumatiseerde kinderen en volwassenen is de stressreactie chronisch geworden. Daardoor raakt het alarmsysteem in de hersenen verkeerd afgesteld.
Bessel van der Kolk Augeo Magazine Ditty Eimers 5 september 2020
(Óók nu komen de vogels weer hun nootjes halen.)
Vanuit de Spiral Dynamics verkeren mensen die te maken hebben
met extreme stress of in een shock verkeren, zich in de beige zone
van het waardesysteem en is voeding en liefdevolle verzorging
het allerbelangrijkste.
In deze laag heb je toegang tot subtiele zintuiglijke waarnemingen,
een uniek gevoel voor tijd en ruimte en een sterke verbondenheid
met de natuur.
Leida Schuringa,
Op weg naar erkenning,
Stichting Divers,
Den Bosch, 2000
(Óók nu geeft de jaarkalender van Kandinsky kleur aan de dag.)
Nu zoeft mijn moeder B. in hoog tempo door al haar herinneringen.
Ik volg haar zo veel mogelijk zo ver mogelijk.
(Óók dit jaar bloeien de ‘paarse potjes’ van ouwe oma.)
Mijn moeder B. is een knokker al haar hele leven lang.
Samen doen we er alles aan om handen en voeten aan haar rouw te geven.
Mijn moeder heeft de regie geeft de route aan ik volg…………….
We stoppen waar we afdwalen waar de intensiteit belastend wordt.
We ruimen op waar herinneringen haar blokkeren want ‘een opgeruimd huis is een opgeruimd hoofd’!
We kiezen voor kleur
waar vervangen moet worden.
Dierbare herinneringen krijgen hun eigen plek waar ze gekoesterd worden.
Zo ontstaat er een tijdlijn waarlangs mijn moeder B. de weg naar het heden kan vinden.
Mijn broer, zus en ik nemen over waar de zorgen haar belasten regelen waar haar regie het af laat weten.
Mijn moeder B. zoekt naar een nieuw fragiel evenwicht.
Iedereen heeft het vroeg of laat plopt het altijd wel een keertje op.
Een volwassen temperament is iets anders dan een kinder temperament.
Een kinder temperament reageert nog op
de temperatuur
de tijd van het jaar
de tijd van de dag
dat wat langskomt.
Kortom het is er.
Als kind
geef je eraan toe
laat je het gebeuren.
Als volwassene stuur ik richt ik kader ik mijn temperament.
Als volwassene leer ik mijn kinderen hoe zij hun temperament kunnen richten sturen en kaderen.
Dat is zo leuk met kinderen je wordt er zelf een leukere volwassene van mits je natuurlijk om kunt gaan met je eigen temperament.
Verdieping
Zo af en toe zou ik dat temperament van mijn kind achter het behang willen plakken of wegzetten op een plek waar ik het eventjes niet zie.
Mijn oefening als volwassenen is mijn kind zijn temperament te gunnen!
Mijn kind wil gerespecteerd worden in zijn temperament ongeacht zijn leeftijd ongeacht zijn uitingsvorm.
Dat respect heeft mijn kind nodig om te voelen dat het er mag zijn dat het oké is dat ook zijn temperament er mag zijn.
Ik leer ik mijn kind dat temperament iets is dat komt en weer gaat.
Ik leer mijn kind hoe het zijn temperament kan ontladen los kan laten.
Ik leer mijn kind dat ontspanning lucht geeft en genezend werkt.
Zo zit er in tranen van woede of verdriet een bepaalde chemische stof die als het in het lichaam achterblijft zorgt dat spanning gevoeld blijft.
Wanneer ik het temperament van mijn kind afwijs op wil laten houden negeer dan stapelt die chemische stof zich op en vindt het zonder controle een uitweg.
Ik geef mijn kind toestemming om zijn temperament te voelen het te mogen leven het te uiten passend bij leeftijd passend bij normen en waarden passend bij het moment passend bij de aanleiding passend bij wat ikzelf en mijn kind kan dragen.
Dan leert het dat je temperament een signaal is van iets dat er iets aan de hand is.
Mijn kind confronteert mij als ouder voortdurend met mijn eigen temperament en hoe ik daarmee omga.
Het is mijn grootste opgave tijd te nemen om mijn eigen temperament te mogen voelen te onderzoeken en te leren kennen.
Zo gun ik mijzelf en mijn kind een kans om je ‘temperament’ richting en stuur te geven.
Mijn inspiraties zijn: Hanneke van Hasselt Janusz Korczak Rudolf Dreikurs Het Theravada Boeddhisme.
Op zondag aan het einde van een extreme hittegolf met een donderend onweer als slotakkoord is mijn vader J. overleden.
Ik weet dat mijn vader J. plaats maakt voor nieuw leven. Ik weet dat mijn vader J. zijn achterkleinkind ergens onderweg tegenkomt. Ik weet dat mijn vader J. onder de stem van K. zijn weg heeft gevonden.
Vandaag is de begrafenis
met een dienst in het kerkje waar mijn ouders vele voetstappen hebben waar ze kerkelijk actief waren bij een kerkgemeenschap die hen koestert.
De kerk het geloof hun geloof samen heeft altijd centraal gestaan.
Op een moderne eenvoudige en stevige manier droegen zij hun geloof uit.
Voor mijn vader J. was de tekst uit Prediker 9 fundamenteel:
‘Dus eet je brood met vreugde drink met een vrolijk hart je wijn. Draag altijd vrolijke kleren kies een feestelijke geur. Geniet van het leven met de vrouw die je bemint. Geniet op alle dagen van je leven. Doe wat je hand vindt om te doen.’
Mijn moeder B. wil lied 280 op de liturgie voor haar kleinkinderen zodat ze beseffen dat het leven doorgaat ze deel zijn van een lange keten van mensen:
‘Dit huis van hout en steen dat lang de stormen heeft doorstaan waar nog de wolk gebeden hangt van wie zijn voorgegaan.
Mijn moedige moeder B. heeft tijdens de dienst naast de kist van haar man mijn vader J. met vaste rustige en ervaren stem verteld over hun leven samen en wat zij voor elkaar betekenden.
De kleinkinderen brengen hem naar zijn laatste rustplaats op het kerkhof achter het kerkje.
Waar hij met waardigheid respect
en verdriet wordt begraven.
Kleinzoon G. bleef achter bij het dichtgooien van het graf want
handen zijn zachter stemmen zijn vriendelijker aandacht is gerichter wanneer een dierbare waakt over het graf.
Ik ben verdrietig. Ik heb ook een gevoel van blijheid.
Verdrietig omdat ik mijn vader mis! Verdrietig omdat ik zie hoe mijn moeder na 65 huwelijk haar evenwicht moet hervinden. Verdrietig omdat een mooi mens er niet meer is.
Blijheid omdat 90 jaar een mooie leeftijd is. Blijheid dat er een einde is wanneer ouderdom zijn lelijkste kant laat zien. Blijheid vanuit het besef dat doodgaan bij het leven hoort en mijn vader J. veel dierbaars achterlaat.
Hij heeft vorige week zijn heup gebroken en dat is voor een bijna 91 jarige man met veel fysieke belemmeringen een ware uitdaging.
Samen met mijn moeder B. hadden ze een fragiel maar stabiel en evenwichtig leven gebaseerd op 65 huwelijk liefde trouw en loyaliteit.
Door de val de gebroken heup en de operatie is dat evenwicht verstoord.
Wanneer je niet meer de beschikking hebt over je fysieke krachten de regie over je eigen lijf en niet meer de snelheid in je reacties zorgen de consequenties van ouderdom dat lelijke en belemmerende voor een vertraging voor een afstand naar de wereld waar hij nu noodgedwongen deel van uitmaakt.
Het ziekenhuis.
Mijn vader wil weten wat er gebeurt vraagt de reden van iets en wil een stuk regie maar in de wereld van het ziekenhuis is te veel vragen naar het ‘waarom’ niet handig is er een limiet aan tijd aan mogelijkheden.
Mijn vader heeft die consequenties te aanvaarden.
Het is een lelijk schokkend en confronterend proces.
Dan is het ontroerend om te zien hoe mijn ouders twee ÉCHT oude mensen die zo hard werken voor hun gezondheid hun snelheid in verstand en hun bestaan in de wereld elkaar nog steeds weten te raken met kleine gebaren en woorden.
B. die tegen J. zegt: ‘Ik hou van je’. J. die zegt: ‘Gelukkig maar, ik ook van jou’.
Het is prachtig en zichtbaar hoe 65 jaar liefde vertrouwdheid en wederzijds respect dwars door de lelijkheid van ouderdom van aftakeling heen breekt en met een gestolen kus hun liefde zichtbaar maakt in een wonderschoon ‘samen’.
Ik ben trots op mijn ouders. SUPER trots. J. en B.: ‘Ik hou van jullie!’
Onze ziel zit er vanaf het begin volledig in in de vorm in de materialen in de kleuren in de geuren en alles waar de vijfhoek voor ons voor staat.
Hoe moet ik hoe moeten wij dit huis ÓÓIT loslaten?
Nou gewoon
het huis laat óns los!
Vanmorgen vroeg bij het opstaan lag één van de badkamerspiegel op de grond in 1000 stukjes.
Niet wij laten het huis los.
Het huis laat ons los.
Vele eeuwen werd de spiegel gebruikt voor bijgeloof. Wanneer iemand was overleden en deze lag opgebaard moesten alle spiegels worden afgedekt. Men geloofde namelijk dat wanneer de overleden ziel zichzelf in de spiegel zou zien deze wel eens zou kunnen denken 'Mwah, not that bad, laat ik maar blijven'. Er was nog een manier om er voor te zorgen dat de ziel niet bleef en dat was het kapot maken van de spiegel. De ziel kon dan loskomen.
Het huis heeft de spiegel voor ons kapot gemaakt en laat onze zielen gaan.
Die arme K.die sjouwt wat af en ze worden steeds zwaarder en zwaarder. Hij sjouwt toch al gauw rond de 17 kg per kind op zijn nek. En bij een tweeling is het dubbel. Gelukkig mag het na elkaar.Het is mooi weerom naar het strandje te gaan.Pootje badensteeds verdersteeds natterheel veel plezier!Een beetje hangenplagen. K. heeft er zijn handen aan vol.
Na afloop van de persconferentie op 21 april 2020 stelde een journalist aan premier Rutte een heel boeiende vraag; ‘Al weken zegt u dat Nederland zich voorbeeldig gedraagt. En wat krijgen we ervoor terug?! Nog eens drie weken verlenging…Hoe rijmt u dat met elkaar?’
Tja dacht ik, dit gaat over beloning, een beloning voor het goede gedrag?
Wat gebeurt er wanneer ik mijn taart in de oven zet en hem vergeet? Het natuurlijke gevolg is dat mijn taart verbrandt. Al van jongs af aan heb ik een weerstand tegen straffen en belonen. Straffen, en dat geldt ook voor belonen, is gebaseerd op macht en heeft alleen effect op korte termijn. Bij straf ligt de nadruk op mijn gedrag en niet op de consequenties ervan. Het legt de verantwoordelijkheid en de controle buiten mijzelf. Het enige waar ik misschien heel goed in ga worden, is het vermijden van situaties waarin ik gestraft kan worden of misschien heb ik juist die straf er wel voor over. Wanneer ik mijn straf heb gekregen voelt het als een soort betaling en kan ik het de volgende keer weer doen. Mijn ware zoektocht naar de kern van het niet geloven in straffen en belonen, maar naar denken en handelen in ‘oorzaak en gevolg’ begon toen mijn kinderen klein waren.
Wat kan ik doen als ik vind dat mijn kind niet gestraft hoeft te worden als het zich misdraagt en ook niet beloond als het goed gedrag laat zien?
Een van de zoons vergat iedere keer weer zijn sap en fruit mee naar school te nemen. Op het moment dat ik dat ontdekte, sprong ik op de fiets, bracht ik het onmiddellijk naar school en liet ik hem weten dat ik het gebracht had. Ik vertelde hem dat het niet handig was, dat ik ervoor op pad moest en dat het de les verstoorde. Ik hoopte hem op deze manier duidelijk te kunnen maken dat het me slecht uitkwam, omslachtig was en veel tijd kostte om hem iedere keer zijn sap en fruit na te brengen.
Meestal raakte zoonlief dan uit zijn humeur, reageerde een soort van nukkig en prompt vergat hij de volgende keer zijn sap en fruit weer. We zaten in een soort cirkeltje, een cirkeltje waar ik mijzelf vrijwillig in had gemanoeuvreerd door mijn ideeën over een goede moeder willen zijn. Ik kon het niet over mijn hart verkrijgen dat hij de enige in de klas was zonder fruit en sap. Ik had tijd en moeite gedaan om het klaar te maken en het idee dat de juf, en de andere ouders, er iets van zouden vinden hielden mij vast in het cirkeltje. Ik gaf mijn zoon de schuld, want als hij gewoon zijn sap en fruit meenam dan had ik al die gedachten en gevoelens niet. Probleem opgelost.
Wat is het natuurlijke gevolg als je je sap en fruit vergeet? Dat je in de klas niets te drinken of te eten hebt terwijl de andere kinderen hun sap drinken en hun fruit eten! Je hoort er niet bij en je krijgt honger. Om uit het cirkeltje stappen besloot ik niet langer verantwoordelijk te willen zijn voor het meenemen van zijn sap en fruit naar school. Wanneer hij het de volgende keer zou vergeten zou hij in de klas zitten zonder sap en fruit. Het zou geen nut hebben om daarover tegen mij te mopperen of boos op mij te worden. Het is tenslotte niet mijn probleem.
Zoonlief was het ondertussen natuurlijk zo gewend dat ik hem zijn sap en fruit achterna bracht dat de kans groot was dat hij gefrustreerd zou raken. Ik had hem eraan laten wennen dat hij zijn sap en fruit nagebracht kreeg. Dus werd het tijd om zoonlief op de hoogte brengen dat híj een probleem had en niet ík . Ik vertelde hem wat mijn plan was, hoe ik het ten uitvoer ging brengen en wat mijn antwoord zou zijn wanneer hij tegen de consequenties aanliep: ‘Wat vervelend dat je je sap en fruit vergeten bent.’ (Waar nodig zou ik school ook inschakelen, zodat niet iemand anders hem sap of fruit zou geven.) Vanaf dit punt mocht zoonlief zelf leren, ervaren en kiezen wat hij belangrijk vindt.
Wat doe ik wanneer ik geloof dat straffen en belonen eigenlijk alleen op korte termijn werkt en ik er zelf een lelijk mens van dreig te worden?
Mijn grootste oefening is om mijn mond te houden, niet toe te geven aan mijn onwillekeurige beweging om hem zijn sap en fruit na te brengen. Ik zou mijzelf bevestigen dat ik júist een goede moeder zou zijn door hem zelf zijn verantwoording te laten nemen. De eerstvolgende keer zou ik het puntje van mijn tong afbijten en vooral niet zeggen dat het misschien een goede les voor hem is, want dat zou de consequentie onmiddellijk veranderen in een straf. Het gaat erom dat ik de woorden kies die het mijn kind duidelijk maken dat er een keuze is, een mogelijkheid om zijn problemen zelf op te pakken en dat hij niet iets moet omdat wij dat willen.
Het idee dat mijn kind honger zou lijden wanneer hij zijn sapje en fruit niet bij zich had, het idee dat ik geen goede moeder zou zijn wanneer ik er niet voor zou zorgen dat hij het kreeg, het idee dat hij het enige kind in de klas zou zijn zonder sap of fruit, zorgde ervoor dat ik mijn fietst pakte en de weg naar school voor de tweede keer aflegde. Stap voor stap moest ik dit voor mijzelf ontleden en beseffen dat het hooguit een onplezierig hongerig gevoel geeft waar hij de rest van de ochtend mee rond zou lopen, maar dat zijn lichaam daarvan geen schade zou ondervinden. Dat ongemak zou goed van pas komen om zoonlief ertoe te brengen er voortaan aan te denken zijn sap en fruit mee te nemen. Ik moest beseffen dat mijn ‘goede’ moederschap niet zou afhangen van het missen van zijn sap of fruit. Ik heb niet het recht de verantwoordelijkheid van mijn zoon op me te nemen en evenmin heb ik het recht de gevolgen van zijn daden voor mijn rekening te nemen. Die moeten hij zelf dragen.
Het mooie weer ten tijde van covid-19waarin hardlopen de mogelijkheid biedtom je omgevingvan dichtbijmee te makenen de wonderenvan de bomende boomstammenen het bosvan dichtbijte ervaren.