Tag: verlies

Geplaatst op

Mijn moeder B. is in diepe rouw, hoe gaat zij verder zonder mijn vader J.

(De liefdevolle reacties op het overlijden van mijn vader J.)

Na het overlijden van mijn vader J.  
staat de wereld van mijn moeder B.
volledig op zijn kop.

(De rollator en de knop zijn niet gewenst maar noodzakelijk.)

70 Jaar hebben mijn vader J.
en mijn moeder B. een leven gedeeld.
Bijna een leven lang hebben zij elkaar
in evenwicht gehouden.

Mijn vader J. ondersteunde mijn moeder B.
onder haar arm
waardoor ze rechtop kon staan
lopen
haar evenwicht kon bewaren.

Na al die jaren is mijn vader J. vergroeid
naar de kant van mijn moeder B.

Vanwege haar handicap
was mijn vader J. mantelzorger
ergens in de laatste jaren
werd mijn moeder B. mantelzorgsters.

Mijn moeder B.
heeft tropenjaren geleefd.

(Ordening en opruimen zijn nu een onderdeel geworden van het dagelijks leven.)

De diepe rouw
het verlies
het besef dat een leven eindig is
de berusting dat het goed is zó 
strijden in haar hoofd en
in haar lichaam. 

De rouw heeft het leven
van mijn moeder B.
overgenomen.

(Opschrijven en de dingen blijven doen die je altijd deed zorgen voor ritme en regelmaat.)

Mijn moeder B. en mijn vader J.
waren zó lang samen 
waren zó verbonden 
dat er niet alleen iets fysieks
iets emotioneels 
maar ook iets chemisch verandert
in het lichaam van mijn moeder B.

De stresshormonen
hebben grote gevolgen
voor haar 90 jaar.

(Óók nu geeft de vijgenboom weer haar vruchten.)

Mijn moeder B. heeft nu
de vrije beschikking 
over al haar herinneringen
van de afgelopen 90 jaar
hun 70 jaar samen.

Ze kan bij iedere herinnering
willekeurig instappen
aansluiten
of overstappen 
waar ze herkenning ziet
in andere herinneringen.

Ik ken al de verhalen
al die aansluitingen
al die overstappen
ze zijn onderdeel van mijn leven
met mijn moeder B.

Het zijn de ijkpunten in mijn leven
ze hebben altijd houvast 
herkenning 
en geruststelling gebracht.

Uit hersenonderzoek weten we dat trauma’s kunnen leiden tot 
veranderingen in de hersenen. Als we schokkende gebeurtenissen 
meemaken of ons bedreigd voelen, zenden we instinctief signalen 
uit naar anderen om ons te hulp schieten. Maar als niemand te hulp 
schiet of gevaar blijft dreigen, treden oudere hersengebieden 
in werking: de emotionele hersenen, die uit de zoogdierhersenen en 
de reptielenhersenen bestaan. 
Dan blokkeert het talige deel van het brein en schakelen we over 
op primitievere manieren van overleven: vechten, vluchten of verstijven. 
Stresshormonen zijn de motor van die reacties. Bij getraumatiseerde 
kinderen en volwassenen is de stressreactie chronisch geworden. 
Daardoor raakt het alarmsysteem in de hersenen verkeerd afgesteld.

Bessel van der Kolk
Augeo Magazine
Ditty Eimers
5 september 2020

(Óók nu komen de vogels weer hun nootjes halen.)
Vanuit de Spiral Dynamics verkeren mensen die te maken hebben 
met extreme stress of in een shock verkeren, zich in de beige zone 
van het waardesysteem en is voeding en liefdevolle verzorging 
het allerbelangrijkste.
In deze laag heb je toegang tot subtiele zintuiglijke waarnemingen, 
een uniek gevoel voor tijd en ruimte en een sterke verbondenheid 
met de natuur.

Leida Schuringa, 
Op weg naar erkenning, 
Stichting Divers, 
Den Bosch, 2000
(Óók nu geeft de jaarkalender van Kandinsky kleur aan de dag.)

Nu zoeft mijn moeder B.
in hoog tempo
door al haar herinneringen.

Ik volg haar
zo veel mogelijk
zo ver mogelijk.

(Óók dit jaar bloeien de ‘paarse potjes’ van ouwe oma.)

Mijn moeder B. is een knokker
al haar hele leven lang.

Samen doen we 
er alles aan
om handen
en voeten
aan haar rouw te geven.

Mijn moeder heeft de regie
geeft de route aan
ik volg…………….

We stoppen waar
we afdwalen
waar de intensiteit belastend wordt.

We ruimen op 
waar herinneringen
haar blokkeren
want
‘een opgeruimd huis
is een opgeruimd hoofd’!

We kiezen voor kleur

waar vervangen
moet worden.

Dierbare herinneringen
krijgen hun eigen plek
waar ze gekoesterd worden.

Zo ontstaat er een tijdlijn
waarlangs mijn moeder B.
de weg naar het heden
kan vinden.

Mijn broer, zus en ik
nemen over
waar de zorgen haar belasten
regelen waar haar regie
het af laat weten.

Mijn moeder B. zoekt naar 
een nieuw
fragiel evenwicht.

Geplaatst op

Over de winstcirkel en de maatjes van Match

Bij het project Humanitas Match Almere bieden we een maatjescontact, aan kinderen en jongeren van 4 tot 24 jaar. Vrijwilligers en stagiaires verbinden zich aan een kind of jongeren, gaan samen leuke activiteiten ondernemen en doorlopen de winstcirkel. Met elkaar bespreken we op welk punt van de cirkel ze zich bevinden, wat dat betekent voor de koppeling en waarin er ondersteuning nodig is.

De winstcirkel is opgebouwd uit fases die in een proces doorlopen worden:

We starten bij ‘zingeving en duiding’ daarbij gaan we uit van de gedachte dat ieder contact een bepaalde lading, betrokkenheid of vorm heeft. Bij het maatjescontact van Match gaat het om de verbinding, samen leuke activiteiten ondernemen en het doorlopen van de cirkel, waarbij iedere fase betekenis geeft aan de relatie.

Wanneer er een eerste ontmoeting is geweest en de maatjes een klik hebben start de fase van ‘kennismaking’, ze gaan elkaar leren kennen. Dat betekent dat er afspraken gemaakt worden hoe vaak ze elkaar zien, wat ze gaan doen, wat ze willen delen en waar ze elkaar in vertrouwen.

Zodra de afspraken helder en duidelijk zijn rollen de maatjes als vanzelf naar de ‘stabiele middenfase’. Een fase waarin het fijn is om samen activiteiten te ondernemen, elkaar te vertrouwen en met vaste regelmaat afspraken te hebben.

Vanuit de tijdelijkheid heeft het ‘afscheid en de afronding’ al een plaats gekregen. Het is duidelijk dat de maatjes gaan stoppen met elkaar te zien. Ze bespreken wat het mooiste was van de periode, wat ze gaan missen en hoe ze elkaar gaan herinneren. 

Door de voorbereiding, de zingeving en het afscheid krijgt het ‘afhechten en verder gaan’ vorm. Wat in eerste instantie een gevoel van verlies geeft, wordt een herinnering.

Bij Match noemen we dat een ‘geregisseerde verlieservaring’, om te oefenen, want geen enkel kind, jongere, vrijwilliger of stagiaire bij Match blijft de rest van zijn leven rouwen over het stoppen van het maatjescontact van Match. Ze hebben wel een positieve ervaring voor de rest van hun leven. 

Ieder mens
jong

en
oud 

is op een bepaald moment
op een bepaalde manier
en in een bepaalde vorm 
op zoek naar 

zingeving
en duiding
in relaties.

Vanuit bescherming

vertrouwen

en verbinding.

Bij een eerste kennismaking
is de zoektocht
naar gedeelde levens 
herkenningspunten
of
leerpunten

die zich vertalen 
in acceptatie van elkaar
afspraken over het contact
en de vorm
van de communicatie
samen.

Aan ieder contact
relatie
of verbintenis 
komt een einde.

ALTIJD.

Mijn oude vader (90)
en oude moeder (89)
weten dat als geen ander.

Eerdaags vieren zij
hun 65 jarig huwelijk.

Ze leven 
iedere dag bewust
naar het einde
van het leven
en hun leven samen.

Bij Match 
spreken we
van tevoren af
hoelang
het maatjescontact duurt

Dat weten de maatjes
voor ze samen
op pad gaan.

Bij Match heet dat:
‘Iedere vrijwilliger/stagiaire komt om te gaan’.

Dat besef
helpt
bij de zoektocht
in wat ze met hun maatje gaan doen
en hoe  ze afscheid
nemen.

Van die tijdelijkheid
maken ze een feestje
zodat er gedeelde
herinneringen
worden gemaakt.

Soms is afscheid nemen
héél lastig
maar nooit
onoverkomelijk
want de tijdelijkheid
van Match
heeft een eeuwigheidswaarde.

Geplaatst op

Ondeelbaar verlies

Misschien heb je het meegemaakt, het moment waarop een gedeeld dagelijks leven tot een einde komt. Bij ons gebeurde dat op een bepaald moment, waarbij ons gezamenlijk ouderschap en ons gedeelde verleden bleven bestaan. Daarnaast deelden we nu een gezamenlijk verdriet. Het verdriet van niet meer samen zijn. Het verdriet van iemand missen die ooit zo’n belangrijk onderdeel was van jouw leven. Het verdriet om het verlies van een toekomst samen. Een verdriet dat zo persoonlijk is, dat je je eigen weg en vorm erin moet zien te vinden. Alle drie herkenden we dat verdriet bij elkaar, maar we konden het niet delen omdat het geen deel meer uitmaakte van onze relatie.

De regels veranderden niet

Ook bij dit verlies hielden we ons aan onze regels; gelijkwaardigheid, eigenwaarde en respect. Niemand had een groter verdriet dan de ander, ieder had evenveel recht op zijn eigen verdriet en we hadden respect voor het verdriet van de ander en zijn of haar zoektocht naar de vorm om dit te uiten. Onze zoektocht was niet naar wat we verloren hadden, dat was soms pijnlijk duidelijk. De zoektocht was juist naar wat we nog deelden en de vorm die we dit zouden geven. Ons gedeelde leven kwam namelijk tot een einde, maar ons gezamenlijk ouderschap en gedeelde verleden niet.

‘Al die gesprekken, kwamen nu goed van pas’

 

In deze nieuwe situatie deden we wat we altijd gedaan hadden: elkaar nabij zijn. Hoewel dat veelal lukte, was het nog wel zoeken naar een manier om voldoende ‘afstand’ te creëren van dat gezamenlijke leven. In alle jaren dat we samen waren hadden we altijd ontzettend veel gepraat over ons drieën, over hoe we met de wereld om moesten gaan, wat we belangrijk vonden, wat we wilden delen en hoe we onze drierelatie wilden presenteren. Al die gesprekken, kwamen nu goed van pas. Het zorgde ervoor dat we ook met betrekking tot het afsluiten van onze relatie een gezamenlijk besloten verhaal uit konden dragen richting de buitenwereld.

Ook het afsluiten van een relatie is een traject

Want net als het aangaan van een nieuwe relatie, is ook het afsluiten van een relatie een heel traject. Wat eerder vanzelfsprekend was in onze relatie veranderde en vroeg juist extra aandacht. Hoe begroet je elkaar, hoe gedraag je jezelf tegenover de ander? Lichamen reageren direct op de subtiele signalen van de ander, en de reactie naar die ene persoon is na zoveel jaar samen vaak automatisch. Hoe spreek je elkaar aan? ‘Lieverd’ of ‘schat’ kan natuurlijk niet meer; tenzij deze koosnamen een andere lading krijgen. Hoeveel persoonlijke zaken deel je nog en hoe groot wil je de afstand laten worden?

‘Loslaten is niets anders dan een rouwproces’

 

Door ook het afsluiten van onze relatie goed te bespreken, waren we in de mogelijkheid om een afstand te creëren die voor iedereen acceptabel was. Dichtbij, maar met genoeg afstand om een ‘eigen’ leven vorm te geven. We vonden onze weg om ‘normaal’ met elkaar om te gaan en toch voldoende afstand te nemen om elkaar los te laten.

Het doorlopen van het rouwproces

Loslaten is namelijk niets anders dan een rouwproces. En in een rouwproces spelen primaire emoties. Je doorloopt een heel traject waarin niet iedere emotie even intens is en de volgorde altijd lijkt te veranderen. Emoties komen continu langs elkaar heen; ook wanneer je het even helemaal niet verwacht. Net als het rouwproces, draait ook het proces van loslaten om deze sterke, alomvattende emoties en is er vaak veel tijd nodig om daadwerkelijk los te kunnen laten.

We konden boosheid vermijden

We zijn nooit boos geweest op elkaar. We hebben ook nooit de behoefte gevoeld om elkaar te frustreren, pijn te doen of te kwetsen. Wel kon het feit dat onze processen niet altijd gelijk opliepen ontzettend onhandig zijn. Soms wilde ik dat ik boos kon zijn en de behoefte had gevoeld om te kwetsen of de ander pijn te doen. Juist mijn boosheid zou dan voor de afstand zorgen en het scherpe gevoel van verlies dempen. Want dat gevoel was ontzettend zwaar en zat eindeloos diep. Het gevoel alsof je een deel van jezelf kwijt bent geraakt.

Het leven gaat door

Soms kan boosheid helpen om afstand te nemen van de ander. Voor mij was die boosheid er niet met als gevolg dat ik soms eindeloos verdrietig was, regelmatig letterlijk verdwaald was, zomaar tranen met tuiten kon huilen en een fysieke pijn voelde waardoor ik ineengedoken op de bank lag. En hoe diep het verdriet ook gaat, hoeveel pijn het je ook doet; je blijft blijkbaar toch overeind.

Het leven gaat door, in de zorg voor kinderen, elkaar en jezelf. Ik steeg zelfs een beetje boven mijzelf uit. Ik werd namelijk erg op mezelf teruggeworpen en moest mezelf opnieuw uitvinden. Wie was ik nog zonder Marc en Jorg? Hoe ging ik mijn moederschap en mijn leven vormgeven?

‘Vind samen oplossingen en rituelen om de relatie los te laten en de persoon zelf te behouden’

Vechten en strijden is ten nadele van de kinderen

Een aantal jaar later werkte ik regelmatig met vechtende en strijdende ex-partners die samen tot een omgangsregeling moesten komen. Hoewel ik nooit heb kunnen begrijpen dat je als ouder de andere ouder zó op scherp kunt zetten, negatief over de ander kunt praten of je kind voor een keuze kunt zetten; heb ik wel altijd begrepen waarom de keuze voor boosheid en woede gemaakt werd. Ik wist namelijk als geen ander dat die boosheid soms een handige uitweg is; een drijvende kracht om het eindeloze, peilloze verdriet uit de weg te gaan.

Boosheid helpt je om afstand te nemen. Koester deze boosheid als iets persoonlijks, iets van jouzelf en een stuwende kracht. Juist wanneer je deze boosheid kunt regisseren, helpt het je om los te komen van de ander zónder jezelf of de ander te beschadigen. Vind samen oplossingen en rituelen om de relatie los te laten en de persoon zelf te behouden. Uit je boosheid niet als agressie of haat naar de ander, maar zet het om tot iets moois, iets positiefs. Iets wat je samen kunt gebruiken om afstand te nemen van de relatie en de nodige stappen te zetten om beiden weer een eigen leven op te starten. Hoe zwaar het verdriet op dat moment ook voelt; tijd heelt alle wonden.